पर्व प्रेरणा | खीर खाने विशेष दिन

दही-चिउरा खाने विशेष दिन होस्

अथवा दुधमा बनेको पोषिलो खीर खाने दिन,

नेपाली संस्कृति

प्राचीन वैज्ञानिक ऋषिहरूद्वारा प्रतिपादित

ऋतुचर्या विज्ञानका आधारमा चलिरहेको बुझिन्छ ।

कुन ऋतुमा के खाँदा

शरीरलाई समुचित पोषण प्राप्त हुन्छ

र त्यो खाद्य वस्तुले कुनै हानी पुर्‍याउँदैन

यसको सम्यक विचार आयुर्वेदिक चिन्तनले दिएको छ ।

____

यससँगै के पनि स्मरणीय छ भने,

नेपाली संस्कृति आफैमा कृषिकर्ममा आधारित

संस्कृति हो ।

यो गोपालन र रक्षण गर्ने गोरक्ष संस्कृति हो ।

यसका चाड–पर्व र परम्पराहरू कृषिसँग निकै नजिक छन् ।

आजको नेपाली समाजमा

चाड–पर्व मनाउने क्रमले त निरन्तरता पाएको छ

तर ऋषि–चिन्तन र कृषिकर्म चाहिँ

ओझेलमा परेको पो हो कि भन्ने भान पर्दछ ।

कृषिको आधार गोवंश (विशेष गरी स्थानीय नस्लका गाई–बयल) हो ।

आधुनिक वैज्ञानिक पद्धतिले कृषिकर्म गरिरहँदा पनि

आज प्रकृतिमा सन्तुलन ल्याउन,

विषादिको प्रयोगबाट बच्न र

प्राकृतिक उर्वरक मल प्रयोग गर्नका लागि

गौ–पालन अपरिहार्य देखिन्छ ।

गाई–बयलको गोबर र मूत्र प्रयोग गरे

धर्तीको उर्वरा शक्ति पनि कायम रहन्छ

र कीटादिको प्रकोप पनि घट्नेछ ।

हामीले आफ्ना लागि खाद्य अन्न तथा तरकारी पनि

शुद्ध अवस्थामा पाउँछौँ ।

समग्रमा, प्रकृतिसँगै मानवीय स्वास्थ्य पनि

सुदृढ, शुभ र निरोगी बन्नेछ ।

यसर्थ,

आफ्ना सांस्कृतिक पर्व–परम्परा मानिरहँदा

त्यसपछाडि निहित भाव के होला त भनी विचार पनि गर्ने गरौँ ।

किनभने, गौ–पालन र संरक्षणमा ध्यान नदिएसम्म

दही र खीर खाने पर्वले सार्थकता पाउँदैनन् ।