विवेक, ज्ञान, र अज्ञान

शरीर त केवल हाड र मासको संयोजन हो, जुन बाह्य रूपमा सबैमा उस्तै देखिन्छ, तर यो चेतन वा जड, मूर्ख वा ज्ञानी बन्नु भनेको उसमा रहेको ज्ञान वा अज्ञानको प्रभावमा निर्भर गर्छ। 

यहाँ विवेक, ज्ञान, र अज्ञानका बीचको अन्तरलाई स्पष्ट गर्न केही प्रमुख बुँदाहरूमा यसलाई विस्तृत गर्दछौं:

१. शरीरको सीमितता र चेतनाको महत्त्व

हाड मासको शरीर आफैंमा निर्जीव छ, केवल चेतनाले यो जीवन्त र अर्थपूर्ण बनाउँछ। चेतना अर्थात् आत्माको वास्तविक ज्ञानले शरीरलाई कुनै विशेषता दिन्छ। ज्ञानको उपस्थितिले व्यक्तिलाई चेतनशील र विवेकी बनाउँछ, जसले संसारलाई बुझ्न र अनुभव गर्न मद्दत गर्दछ।

२. ज्ञानी र अज्ञानीको भिन्नता

ज्ञानी र अज्ञानीका बीचको भिन्नता बाहिरी रूपमा देखिँदैन; यो भित्री चेतना र बुझाइमा आधारित हुन्छ। ज्ञानले मानिसलाई विवेक र बोध प्रदान गर्छ, जबकि अज्ञानले मानिसलाई भ्रममा राख्छ। यही कारणले ज्ञानले शरीरलाई एक चेतनशील अस्तित्वमा परिणत गर्छ, जबकि अज्ञानले जड रूपमा राख्छ।

३. विवेकी मानिसको विशेषता

विवेक भनेको ज्ञान र अज्ञानबीचको अन्तर बुझ्ने क्षमता हो। विवेकी व्यक्तिले मात्र सही र गलत, ज्ञान र अज्ञानलाई छुट्याउन सक्छन्। विवेकीहरूले ज्ञानी व्यक्तिसँग ज्ञान ग्रहण गर्छन् र अज्ञानी व्यक्तिहरूका त्रुटिबाट सिक्छन्। यसरी, विवेकले मात्र मानिसलाई योग्य बनाउँछ र उसले सही मार्ग चयन गरी आफ्नो जीवनलाई सकारात्मक दिशामा अग्रसर गर्न सक्छ ।

४. ज्ञान र अज्ञानको शिक्षा

सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा के हो भने हरेक मानिसले ज्ञान र अज्ञान दुवैबाट केही सिक्न सक्छ। ज्ञानीबाट ज्ञान प्राप्त हुन्छ, जसले जीवनलाई समृद्ध बनाउँछ। अज्ञानीबाट अज्ञानको शिक्षा पाइन्छ, जसले गलती र कमजोरीहरूबाट सचेत रहन प्रेरित गर्छ। विवेकशीलता नै त्यो आधार हो, जसद्वारा जीवनमा सही निर्णय व्यक्ति लिन सक्षम हुन्छ।

५. चेतन-अचेतनको अवधारणा

"जड" भनेको निष्क्रियता, अचेतनावस्था हो, जसमा कुनै ज्ञान वा सजीवता छैन। "चेतन" भनेको क्रियाशील, सजीवता, र ज्ञानयुक्त अवस्था हो। त्यस्तै, मूर्ख र ज्ञानीको अन्तर पनि चेतनाको गहिराइमा निर्भर गर्दछ। ज्ञानको प्रकाशले मूर्खता हटाएर चेतनाको विकास गर्दछ।

६. निष्कर्ष

संक्षेपमा भन्नुपर्दा, 

• हाड मासको यो शरीर केवल बाह्य आवरण हो; यसको सजीवता वा मूर्खता यसमा रहेको ज्ञान वा अज्ञानले निर्धारण गर्छ। 
• विवेकी मानिस तिनै हुन् जसले सही स्थानबाट शिक्षा लिन, सही मार्गदर्शन पाउन र आफ्नो जीवनलाई उन्नत बनाउन सक्षम हुन्छन्। 
• ज्ञानले जीवनमा प्रकाश ल्याउँछ, जबकि अज्ञानले मानिसलाई अन्धकारमा राख्छ।

यसैले, शरीरको वास्तविक महत्त्व यसको चेतना, विवेक, र ज्ञानमा नै छ, र यो विवेकशीलता नै मानिसको जीवनलाई सही मार्गमा लैजान महत्त्वपूर्ण हुन्छ।